Với người Việt, trong thờ cúng tổ tiên, lễ chạp, các rằm, mùng 1 và thờ phụng tâm linh… việc dâng hoa cúng thanh khiết, thể hiện tâm thành rất quan trọng. Dâng hoa cúng có ý nghĩa dâng những điều thiện lành, tốt đẹp đã làm được trong cuộc sống, như là những đóa hoa tươi thắm, thơm tho dâng cúng chư Phật, thánh, gia tiên, là hành động thành kính, bày tỏ tâm biết ơn dù giá trị vật chất không nhiều.
Truyền thống của người Việt trong cúng bái là bên cạnh mâm cơm, bát hương, chén nước, lúc nào cũng phải có một bình hoa đẹp. Nhưng không phải hoa nào cũng có thể cúng lễ.
Tùy theo quan niệm của từng vùng mà có những điều kiêng kị khác nhau khi chọn hoa dâng lên ban thờ nhưng nhìn chung có một số loại hoa được cho là phù hợp để thờ cúng, một số loại hoa lại được kiêng kị vì tên hoa, sự tích loài hoa hoặc mùi hương của loài hoa ấy không mang ý nghĩa tốt lành.
Khi đi lễ chùa hoặc trong nhà có bàn thờ Phật cần nhất chữ tâm và chữ tịnh, dâng hoa cúng không nên kết hợp nhiều loại vì sẽ giảm mất sự thanh thoát. Hoa cúng lễ Phật nên chọn hoa mẫu đơn hoặc sen, ngoài ra nên chọn hoa ngâu hoặc hoa có màu vàng và đỏ - là những màu tượng trưng cho nhà Phật như cúc vàng, hồng đỏ (hồng không chọn hồng phơn phớt hoặc màu khác).
Hoa Sen được "mệnh danh" là loài hoa nhà Phật.
Bàn thờ gia tiên cũng không nên cúng quá nhiều các loại hoa cùng lúc vì sẽ khiến bàn thờ mất thẩm mỹ. Nên chọn hoa huệ ta màu trắng để dâng cúng gia tiên. Ngoài ra các loại hoa cúc, hoa hồng màu vàng và đỏ cũng là những loại hoa thích hợp để trên ban thờ.
Ban thờ gia tiên nên cắm cúc vàng - loài hoa này hiện nay có quanh năm.
Theo quan niệm dân gian thì một số loài hoa dưới đây nên "kiêng" không dâng cúng:
- Hoa nhài: là biểu tượng trong sạch, tinh khiết nhưng trong dân gian đây là loại hoa gắn với các câu nói không tốt đẹp, hay gặp nghịch cảnh (ví dụ: hoa nhài cắm bãi phân trâu).
Những loại hoa kiêng cắm trên ban thờ.
- Hoa cúc vạn thọ: màu vàng, ở miền Trung hay dùng vì dễ trồng dễ sống, có màu vàng tươi tắn, sự may mắn và thịnh vượng. Nhưng ở Hà Nội, Sài Gòn và nhiều địa phương lại không đưa lên ban thờ vì có mùi hôi.
Những loại hoa kiêng cắm trên ban thờ.
- Hoa ly: rực rỡ, thơm ngát không nên dâng lễ Phật nhưng có thể dâng gia tiên và nơi thờ thánh (nhất là nơi thờ thánh Mẫu). Một số người kiêng dùng hoa ly (vì sợ ly tán, chia ly) ở ban thờ gia tiên.
- Hoa phong lan: đẹp, bền được nhiều người mua cắm ban thờ dịp Tết, nhưng dâng Phật không nên dùng phong lan, vì có nhiều màu rực rỡ, chữ “phong” gần nghĩa với chữ phong tình, phóng túng.
- Hoa lan móng rồng (phía Nam gọi là lan cua) tuy thơm nhưng không dùng để thờ cúng bởi cánh hoa giống móng rồng và tên gọi cũng không đẹp.
- Hoa đại (sứ, chămpa) thơm, màu đẹp, nhưng không dùng cúng trên bàn thờ vì giống bộ phận sinh dục nữ, còn theo tích Lào thì là chuyện tình yêu trai gái nên cũng không dùng.
- Hoa xuyến chi (hoa cứt lợn), tuy bông hoa xinh xắn, màu đẹp, chữa bệnh rất tốt, nhưng chỉ cắm chơi được chứ không thể đặt lên ban thờ nơi có thần linh và gia tiên bởi cái tên của nó không đẹp.
- Hoa dâm bụt: là loài hoa có màu đỏ, bông đẹp nhưng không dùng thờ cúng vì tên hoa có chữ “dâm” đằng trước.
- Hoa phù dung: có tên đẹp nhưng lại mau tàn, có tích không hay nên cũng không được dùng trong việc thờ cúng tổ tiên và đặt lên ban thờ.
